depressie Archieven -

ADHD: Een Brein zonder Dimmer (Over Paralysis en Flow)

door Tanja | jan 23, 2025 | ADHD, Alternatieve gezondheid, Hersenen

ADHD: Een Brein zonder Dimmer

(Over Paralysis en Flow)

De foto’s

Ik heb dit artikel al geschreven. Hij is af. Ik moest nu de foto voor de blog verzinnen en ik vind dit best een lastige. Om te delen bedoel ik. Want er over schrijven, de ADHD Paralysis is één, een foto erbij zoeken is dan weer een heel ander ding. Niet die leuke foto van de vrolijke Tannie voor een zelf-geschilderd kunstwerk. Nee da’s een makkie. Die is leuk. De leuke Tannie. Maar er is een keerzijde aan mij die ik niet deel. Omdat ik daar zelf niet mee geconfronteerd wil worden, maar die er wel is (geweest). De andere kant van mij. Anxiety, depressie, paralysis, burnout. Overleven in een wereld die niet voor mij gemaakt lijkt te zijn. Alleen mijn inner circle kent deze. En in 2024 maakte ik deze selfie (zwart wit) op de donkerste bodem van mijn zijn. Ik wist niet waarom, maar ik moest toen mijn intens gevoel van machteloosheid, moedeloosheid en teleurstelling in mezelf vast leggen. En nu deel ik die met de wereld. Fokking hell. Dus dat. Even als intro. En door naar 2025:

Productief in de Flow anno 2025

Rond acht uur ’s ochtends begin ik meestal met webdesignen, leren, ideeën bedenken en creëren. Deze week heb ik een flinke blog de deur uitgedaan, twee mock-landing pages ontworpen én ontwikkeld, en me tijdens het proces veel nieuwe webdesigntechnieken eigen gemaakt. Vandaag is alweer donderdag en gisteravond laat heb ik de eerste outlines gemaakt voor de derde landing page van deze week. Met deze productiviteit doe ik meer in drie dagen dan ik eerder deed in een jaar. Of zelfs in tien jaar.

Ik heb ADHD. Hoe kan ik zo productief zijn? Ineens?

Ik heb het eerder meegemaakt, die flow en hyperfocus. Er is op deze aarde niets dat meer belonend is dan dat. Better than sex, I swear! Hyperfocus en flow zijn voor een ADHD’er zo intens fantastisch, dat het bijna onmogelijk is om het in woorden te vangen. Alles valt op zijn plek; het voelt alsof je leeft in je ultieme potentie.

De Andere Kant: Mijn Lange ADHD Paralysis

Maar er is ook een keerzijde. Een hele donkere. En dat is paralysis. Volledig bevroren zijn in je doen en laten, gevangen in een onzichtbare muur die je niet kunt doorbreken. Het gaat gewoon niet. Niet vooruit, niet achteruit. Stilstand.

Ik zeg wel eens gekscherend: “Ik ben geboren zonder dimmer. Ik heb alleen een aan- en uitknopje.” Waar neurotypische mensen gewoon dóen, schakel ik als ADHD’er alleen tussen de uitersten van het spectrum. Alles of niets. Ik rook 40 sigaretten per dag, drink tien flessen wijn per week en eet een koe op… óf ik ben een geheelonthoudende, niet-rokende veganist (waarbij ik nadrukkelijk wil vermelden dat ik al 13 jaar geen dieren meer eet, omdat ik het moreel niet ok vind).

ADHD-Paralysis

Mijn vingers rusten op het toetsenbord, maar ik vind de woorden niet. Tranen prikken achter mijn ogen als ik terugdenk aan de eindeloze fases van inactiviteit, depressie, anxiety in mijn leven. Want ADHD-paralysis is niet zomaar even geen zin hebben. Het is geen uitstelgedrag of een ‘lui’ momentje. Het is alsof een gigantische zwaartekracht je op de bank duwt, volledig verlamd.

Verlamd op de bank, onder een deken, series bingen. En niet op de prettige manier waarbij je op een zondagmiddag lekker met een kop thee en je kat op schoot een paar afleveringen kijkt. Nee… ik bedoel dag in, dag uit, elke wakkere minuut gevangen in dat nietsdoen. Zelfs rechtop staan lijkt een onmogelijke opgave. Deze uitputtende, verlammende staat van zijn is geen onschuldige fase – het is slopend, geestelijk én lichamelijk.

Waarom Paralysis zo Lang Kan Aanhouden

ADHD’ers kunnen zich zo schuldig en minderwaardig voelen als ze niet van de bank kunnen komen. Maar deze ADHD-paralysis is geen karakterfout, of kwestie van gebrek aan wilskracht. Het is een neurologisch fenomeen dat voortkomt uit een onbalans in het brein. De twee belangrijkste factoren zijn dopamine en norepinefrine, neurotransmitters die cruciaal zijn voor motivatie, focus en het vermogen om te handelen.

De neurologie erachter

Dopaminetekort

ADHD’ers hebben een lager basale dopamine-activiteit in de prefrontale cortex, het hersengebied aan de voorkant van ons brein, dat verantwoordelijk is voor plannen, beslissen en organiseren. Dit betekent dat taken die niet direct belonend zijn, simpelweg niet genoeg ‘brandstof’ geven om het brein te activeren. Zelfs de simpele gedachte om een taak te starten kan super overweldigend zijn, puur omdat de beloning nog niet ervaren wordt.

Overweldiging en Burnout

Het ontbreken van een ‘dimmer’ betekent dat ADHD’ers schakelen tussen aan en uit. Na een periode van hyperfocus (met intense dopaminepieken) kan het brein volledig uitgeput raken. Dit leidt tot een fase waarin paralysis als een natuurlijke reset fungeert. Een grote maar hierbij is dat het veel te lang kan aanhouden. Dit resulteert dan in een vicieuze cirkel van stress en extreme vermoeidheid.

Stress en Cortisol

Want ADHD-Paralysis wordt een langdurige en chronische kwestie door de aanhoudende stress die het genereert. Een ADHD-brein staat namelijk nooit UIT. Er is altijd dat sluimerende gevoel van iets willen doen, iets moeten doen. Omdat je weet dat je zoveel KAN. Inactiviteit is dan simpelweg het verdoen van je eigen talenten en capaciteiten. Maar…Wanneer je je bewust bent van alle dingen die je zou moeten doen, stijgen de cortisolniveaus in je lichaam. Dit beïnvloedt de executieve functies in de prefrontale cortex nog verder, waardoor zelfs de simpelste handeling onmogelijk lijkt.

De Impact van ADHD-Paralysis

Het actieve (zichzelf naar beneden pratende) brein van de ADHD’er zorgt er echter voor dat stresslevels en cortisol, maar blijven oplopen. Dit kan resulteren in burnout/ bijnieruitputting (de bijnieren produceren cortisol) en (extreme vormen van) chronische vermoeidheid. I’ve been there, got the T-shirt en hell is er vast niks bij.

De effecten van langdurige paralysis zijn zodoende diepgaand en kunnen leiden tot gevoelens van schuld, schaamte, depressie en een blijvend gevoel van totale machteloosheid. Het is een uitputtende staat waarin je vaak harder voor jezelf wordt, terwijl je eigenlijk begrip en zelfzorg nodig hebt.

Inzicht

ADHD is een spel van uitersten op elk denkbaar vlak. Maar door inzicht in de neurologische mechanismen te krijgen, kunnen we misschien meer begrip ontwikkelen voor onszelf en leren hoe we ons brein beter kunnen ondersteunen. Want we zijn niet lui…. Ons brein werkt simpelweg op een andere manier. En dat maakt ons uniek.

Mijn tips:

Ergens voelt het raar om tips te geven. Ik heb namelijk de hele cyclus van ADHD-verlamming helemaal doorgemaakt tot het absolute uiterste, waarbij ik mezelf zo over de afgrond heb gewerkt dat ik een chronische stress-immuniteits-stoornis er aan heb overgehouden. Praktisch gezien betekent dit voor mij dat ik heel veel dingen moet doen èn moet laten, om te kunnen functioneren. Ik zeg niet dat dit voor jou ook geldt: maar voor mij werkt het. Ik vermeld alleen de belangrijkste.

Junkfood

Dit is een zeer uitgebreide term die vatbaar is voor velerlei interpretaties. Wat is junkfood? Gefrituurd eten, een kroket uit de muur of een diepvriespizza? Of alles wat tot op zekere hoogte bewerkt is? Ik persoonlijk heb gemerkt dat ik het best functioneer op ‘whole foods’ die ik zelf klaar maak. Maar volg hierin vooral jouw eigen proces, ritme en gevoel en let goed op wat je lichaam je vertelt. Weet dat ADHD’ers extreem verslavingsgevoelig zijn. Dus zeker ook voor ‘slecht eten’. Ik in ieder geval wel. Zie ook hieronder.

Suiker/ koolhydraten

15 Jaar geleden kwam ik er al achter dat ik mijne extreme PMS wat in toom kon houden door in de week voor mijn menstruatie geen brood en suiker te eten. Het schommelen van mijn bloedsuiker maakt dat ik enorme stemmingswisselingen kreeg. Ik merkte later dat als ik helemaal geen suiker of koolhydraten (koolhydraten zitten o.a. in brood, pasta, rijst, aardappelen, maïs, snoep, chocola, koekjes en in zoet of gedroogd fruit) at, ik veel meer in balans ben en blijf. Ik krijg wel koolhydraten binnen, maar dan bijvoorbeeld via rauwe cacao, pinda’s, noten en wat niet zoet fruit, zoals tomaat, paprika, courgette en aubergine (in bijna alles zit wel wat koolhydraten, maar ik hou het onder de 50 gram per dag).

Belangrijk: Ik ben extreem suiker-verslaafd (brood, koekjes, pizza, chips, croissantjes, alles met chocola) en hiervan afkomen was moeilijker dan stoppen met roken of drinken!! Onderschat dit niet. Ik ga er nog een blog over schrijven!

Koffie en cola

En geloof me…. Voor een ADHD’er is dit echt EEN GROOT DING!!! Wij ADHD’ers houden hiervan, want het geeft een onmiddellijke Dopamine-boost. Maar misschien omdat ik ook Autisme heb en Anxiety, word ik er verschrikkelijk onrustig van. De langere termijn nadelen zijn groter dan de korte termijn voordelen voor mij. Heeeeeel af en toe drink ik een kop koffie of een colaatje en weet dan dat ik daar de rest van de dag last van heb. (Maar Oh zo lekkerrrrr!! Mjammie…)

Lichaamsbeweging en contact met de natuur

Wat ik wel doe is veel bewegen. Dansen, wandelen, zwemmen en soms een fitness workout. Maar tijdens mijn ADHD-paralysis/ burnout die vele jaren duurde, kon ik niet van de bank afkomen en bewoog ik niet. Het lukte niet. Ik had geen grammetje Dopamine of energie in mijn lijf meer over.

Hoe je vanuit zo’n situatie in beweging komt is door EXTREEM. KLEINE. STAPJES. VOORUIT te doen. Hele kleine babysteps. Echt… trust me. Geen grote dromen, geen grote plannen of doelen, nee gewoon kleine, schattige haalbare doeltjes om mee te starten. Naar de keuken en terug tien keer per dag. Op de bank wat armspieroefeningen doen. De tuin in, 5 minuten in de ochtendzon, rondje steeg naar de straat en weer terug. Dan 1000 stappen per dag en langzaam opbouwen. 1 Minuut bewegen op je favoriete nummer. Dat wordt na een paar weken misschien 5 minuten dansen. Heel klein beginnen is hier echt het dringende advies. Maar blijf consistent elke dag doen en opbouwen. Ik schreef er een blog over (hoe ik van deze ADHD-paralysis naar 4 miljoen stappen in een jaar ging).

Medicatie

Ik wil hier eerlijk over zijn, omdat ik weet dat medicatie een gevoelig onderwerp is. Ik heb jarenlang geprobeerd zonder medicatie te functioneren. En ja, ik heb het een en ander bereikt zonder. Maar mijn overactieve brein had uiteindelijk zoveel schade opgelopen door stress en anxiety, dat ik het niet meer alleen aankon.

Methylfenidaat (Ritalin) heeft voor mij het verschil gemaakt. Het brengt rust in mijn hoofd. Geen constante piekergedachten, geen onrust, maar eindelijk helderheid. Het helpt me om te focussen en projecten af te maken. Ook helpt het me om weer sociaal actief te zijn, vriendschappen te (durven) onderhouden en ik ben zelfs alweer een beetje aan het daten 😉)

Ik begrijp het als je huiverig bent voor medicatie – dat was ik ook. En misschien werkt het niet voor iedereen. Maar voor mij is het een tool waarmee ik eindelijk mezelf een beetje ‘normaal’ kan voelen. En dat is onbetaalbaar.

Moraal van het verhaal?

Deze tips werken voor mij. Misschien ook voor jou, misschien niet. Maar wat ik vooral wil meegeven, is dat we begrip mogen hebben voor onszelf. ADHD-paralysis is geen luiheid of zwakte. Het is een neurologisch fenomeen. En met de juiste aanpak, hoe klein ook, kunnen we langzaam uit die verlamming klimmen en gaan LEVEN in plaats van OVERLEVEN, want dat hebben we lang genoeg gedaan (en hebben we ook geperfectioneerd inmiddels).

En wat ik ook belangrijk vind om te zeggen dat ik met deze blog geen hoera-verhaal wil afsteken. Zo van: Doe effe wat ik doe en POEF-weg zijn al je zorgen. Want zo werkt het helaas niet. Was het maar zo’n feest. Maar het is te doen. Babysteps….Echt… ❤️

Deel jouw ervaringsverhaal met ADHD flow en paralysis-burnout alsjeblieft hieronder, mag ook anoniem (dan voel ik me ook niet zo alleen 😊 )….

Liefs, Tanja xxx

Hoe je je black-out kunt inzetten als krachtbron

door Tanja | apr 20, 2015 | Bewustzijn, Mindfulness & Nondualiteit

Vroeger op school ging bij elke mondelinge overhoring of examen mijn brein op zwart. Ik kon dan alleen nog maar glimlachen of verdwaasd kijken, maar als je me naar mijn naam had gevraagd, had ik het niet geweten.

Ik had altijd last van een Black-out.

Leraren konden niet anders dan me een onvoldoende geven. Er kwam gewoonweg geen zinvol woord meer uit mijn mond. En nog steeds heb ik last van black-outs. Altijd als ik het gevoel heb dat ik op de één of andere manier moet presteren: POING, gaat het licht uit. En dat vond ik altijd een doodenge gedachte.

Ik weet dat ik niet de enige ben en dat de angst om een black-out te krijgen, veel mensen ervan weerhoudt om voor een groep te gaan staan. De angst om publiekelijk te spreken schijnt zelfs boven aan de lijst te staan, gevolgd op de angst om dood te gaan. Dat had ik ook en mijn angst om een black-out te krijgen zorgde ervoor dat ik helemaal niets meer durfde. Het feit dat mijn hersenen informatie iets anders ordenen dan het gemiddelde brein (omdat ik een beelddenker ben) maakt het ook nog lastiger. Jezelf uiten in begrijpelijke taal, terwijl zich in je hoofd een film afspeelt is op zijn zachtst gezegd ‘lastig’!

Omdat het me zo vaak overkwam, ook gedurende een aantal seconden en niet alleen met groepen mensen, maar ook in één-op-één contact, ben ik eens wat dieper gaan nadenken over wat een black-out nou eigenlijk is. Ik kwam er vervolgens achter dat er een diepere wijsheid en innerlijk kracht schuilt achter dit onaangename verschijnsel.

We denken tienduizenden gedachten per dag en op piekmomenten waarop je geacht wordt extra te presteren razen de gedachten in extra snelle vaart voorbij. Ik moet dan altijd denken aan het beeld van ons hoofd als snelkookpan, waarin de gedachten zich opstapelen en bijna als auto’s in de file dringen om ook gehoord, gezien, begrepen en geuit te worden. Ik zie dan de snelkookpan steeds verder toenemen in druk. In het Engels noemen ze zo’n pan een ‘high pressure cooker’, een apparaat waarin voedsel onder hoge druk wordt gekookt. Het beeld van gedachten die onder hoge druk je hoofd tot kookpunt brengen, laat me dan niet los.

En als het pan overkookt krijg je een meltdown….

En daar zitten we dan. In het donker. Zonder gedachten. En dan komt misschien juist de paniek. Ik ken deze paniek als “Ik weet het niet meer!!” Een gevoel van onwetendheid, van falen waarin ik als een dolle op zoek ging naar flarden van datgene wat ik ooit in mijn hoofd had. Dit kreeg ik dan natuurlijk nooit meer terug, zodat ik enkel nog hakkelend en falend als een hert die in de koplampen van een naderende auto staart mezelf kon neerzetten. Als we ons echter realiseren wát er dan is in het huidige moment van onwetendheid is, kunnen we wellicht het NIETS waarnemen, de gedachteloze, vredige ruimte tussen de gedachten. De gedachtenloosheid die Eckhart Tolle ‘aanwezigheid’ noemt. PRESENCE. En als je Eckhart Tolle ooit live of op video hebt gezien, kun je wellicht opmerken dat hij heel vaak stiltes laat vallen als hij spreekt. Eckhart gaat ook zonder voorbereiding het podium op en ziet dan vanzelf wel wat zich aandient aan wijsheid.

Ik vermoed dat hij zo vaak stil is, omdat juist in deze stiltes, de wijsheid zich aandient. Zijn wijsheid.

Ik denk persoonlijk dat een black-out eigenlijk het ultieme kado is van je Bewustzijn om je in te tunen op je innerlijke bron van wijsheid. Net als Eckhart dat doet. En dat je vanuit deze wijsheid nou juist precies datgene krijgt aangereikt wat je nodig hebt. En wat je toehoorders nodig hebben, zo je wilt.

Naast de black-out van het vergeten wat je wilde zeggen, de onwetendheid van het moment, heb ik ook nog andere black-outs meegemaakt. Wat als we momenten hebben in ons leven die duister aanvoelen? Dat het net is alsof we wegzakken in het niets, dat we ons depressief voelen, of bang. In paniek of eenzaam? Het is zwart, donker, leeg en er lijkt totale duisternis te zijn. Oneindige duisternis.

In een van mijn favoriete jeugdboeken”Het oneindige verhaal” van Michael Ende is dit thema heel mooi beeldend uitgewerkt. Er is ook een film over gemaakt: “The Neverending story”. Fantasia, het fantasievolle rijk van de Kleine Keizerin wordt verzwolgen door het Niets. Alleen mensenkind Sebastiaan kan Fantasia redden van het Niets. Als het Niets alles heeft verzwolgen en alleen de Kleine Keizerin en Sebastiaan over zijn in dit Niets, gebeurt er iets bijzonders. Sebastiaan vraagt wat hij in ’s hemelsnaam kan doen om Fantasia te redden van dit niets. En de Kleine Keizerin zegt dat het voldoende is om te starten met fantaseren. “Als jij nieuwe fantasieën bedenkt, creëer je daarmee het nieuwe Fantasia, Sebastiaan”.

Ik vermoed dat het exact zo is met onze black-outs. Ze zijn het niets. En in deze nietsheid is alles aanwezig. Al het potentieel. Vanuit dit Niets, deze duisternis, kan ALLES ontstaan.

Ookal denken we misschien soms dat we zijn aangekomen in de grootste duisternis, zodra we ons openen en tot rust komen in deze nietsheid, deze onwetendheid, deze zwarte diamant, ontvouwt zich het potentieel. Als we heel stil blijven zitten, staan we toe dat onze black-out een stralende diamant wordt.

Dit hoeft geen heel proces te zijn, maar vergt drie simpele stappen:

Stap 1: Arriveren in het NU

Mij helpt het altijd, wat er ook gebeurt en waar ik ook ben, om mezelf te herinneren aan het feit dat ik adem haal. Zo lang als ik leef, haal ik adem. Dat doe ik altijd precies in dit moment. Ons bewust worden van de ademhaling is de eerste stap waarin we aankomen in het nu.

Stap 2: Acceptatie

In dit moment is er niks aan de hand. Alles is precies zoals het moet zijn. Alleen ons vechten tegen het Nu, tegen wat er zich aandient in dit nu, zorgt voor pijn en lijden. Als we de situatie waarin we ons bevinden volledig accepteren precies zoals het is en niet in gevecht gaan tegen de realiteit, kunnen we ons ontspannen en open stellen voor wat komen gaat.

Stap 3: Vertrouwen

Als we in het nu zijn aangekomen en volledig accepteren dat het is zoals het is, kunnen we volledig in vertrouwen ons openstellen voor wat gaat komen. In dit geval accepteren we simpelweg dat we een black-out hebben. We kunnen erop vertrouwen dat dit het ultieme cadeau is van ons Bewustzijn op weg naar de oneindige bron van wijsheid. Vervolgens kunnen we onszelf totaal ontspannen, wetende dat we zijn aangekomen in de schatkist van ons Zijn. Met daarin allemaal stralende diamanten der wijsheid. Allemaal potentieel.

De volgende keer dat er zich een black-out aandient dan kunnen we denken:

ZWARTE DIAMANT!

Adem, accepteer, vertrouw en laat deze zwarte diamant transformeren in allemaal wijze diamanten. Allemaal stralend potentieel.

Want misschien weten WIJ het niet meer ten tijde van een black-out, ons Bewustzijn en de innerlijke wijsheid weet alles. Een uitnodiging om onszelf heerlijk weg te laten zakken in de zwarte diamant van onwetendheid en ons te laten inspireren door onze innerlijke wijsheid.

Tanja, 18 mei 2009 (geredigeerd op 20 april 2015)

Photo credits: Diamond by J Durham (Morguefile)