Neurotype, Neurotypisch, Neurodivergent, Neurodivers: vier termen die door elkaar gegooid worden
pe, Neurotypisch, Neurodivergent, Neurodivers:
De vier begrippen die regelmatig door elkaar worden gegooid
Vaak (echt heel erg vaak) lees ik dat deze vier termen verkeerd worden gebruikt. Zelfs binnen onze eigen community (Autisme, ADHD, etc) zie ik dat Neurotype en Neurotypisch en Neurodivergent en Neurodiversiteit door elkaar worden gehaald. Dit wel een beetje een doorn in mijn Autistische oog. Te meer, omdat ik het belangrijk vind dat er letterlijk meer begrip komt voor de werking van ons brein, de verschillende manieren waarop informatie- en prikkelverwerking plaats vindt in ons brein en hoe we gebruik kunnen maken van onze verschillen.
Tijd -vond ik- om de begrippen eens helder uit te leggen, zodat altijd terug gegrepen kan worden op deze blog, zo nodig!
1. Wat is een Neurotype?
Een Neurotype is simpelweg het type brein dat we als mens hebben. Eigenlijk net zoals we een bloedgroep hebben, hebben we ook een Neurotype. Het beschrijft de manier waarop ons brein informatie en prikkels verwerkt, denkt en functioneert.
Dat betekent dus simpelweg dat iedereen een eigen Neurotype heeft. Of je nu Autistisch bent, ADHD hebt, een ‘regulier’ functionerend brein hebt, hoogsensitief bent, of misschien last hebt van angst of trauma—het zijn allemaal variaties binnen het menselijk brein.
💡 Denk aan een neurotype als een ‘breinprofiel’. Net zoals er verschillende persoonlijkheden zijn, zijn er ook verschillende soorten breinen.
2. Wat betekent dan Neurotypisch?
En hier begint meestal meteen de verwarring! Neurotypisch betekent niet ons Neurotype….dus dat we ‘een bepaald soort brein’ hebben, zoals hierboven beschreven. Neurotypisch betekent dat je valt binnen de neurologische norm van de maatschappij.
Een Neurotypisch persoon heeft een brein dat overeenkomt met de cognitieve en sociale verwachtingen van de samenleving. Informatie (en prikkels) wordt op een manier verwerkt die als ‘standaard’ wordt gezien, waardoor er minder of geen aanpassingen gemaakt hoeven te worden, omdat de wereld voor hen is ingericht en uitgerust.
Voorbeeld: Iemand die geen moeite heeft met sociale signalen, flexibel kan omgaan met veranderingen, geen sensorische overprikkeling ervaart en zich makkelijk aan structuren en verwachtingen aanpast, wordt Neurotypisch genoemd.
💡 Neurotypisch betekent niet per definitie ‘vrij van mentale problemen’! Een Neurotypisch persoon kan bijvoorbeeld wél last hebben van angststoornissen, depressie of trauma. Maar dat maakt hen niet per definitie Neurodivergent.
3. En wat houdt Neurodivergent in?
Hier komt de tegenhanger van Neurotypisch: Neurodivergent. Dit betekent dat je een Neurotype hebt dat afwijkt van de neurologische norm. Je brein werkt op een fundamenteel andere manier dan de standaardverwachtingen van onze hedendaagse maatschappij.
Neurodivergent zijn omvat bijvoorbeeld:
✔ Autisme
✔ ADHD
✔ AuDHD (combinatie van autisme en ADHD)
✔ Hoogbegaafdheid
✔ Dyslexie en Dyscalculie
✔ Tourette
✔ Andere aangeboren neurologische verschillen
💡 Een Neurodivergent brein functioneert anders en verwerkt informatie en prikkels op een manier, die ervoor zorgt dat de omgeving soms overweldigend, verwarrend of beperkend kan zijn/ worden ervaren.
POV: Neurodivergent zijn is GEEN stoornis. Het is een variatie op hoe een brein functioneert, net zoals linkshandig zijn een variatie is. De maatschappij heeft echter systemen gebouwd die grotendeels alleen aansluiten bij Neurotypische mensen, waardoor Neurodivergente mensen vaak worstelen met ‘passen binnen het systeem’.
Mooi voorbeeld is dan bijvoorbeeld hoe het voor linkshandigen lastig is om een schaar te hanteren, omdat deze gemaakt zijn voor rechtshandigen. Zo is onze maatschappij (schoolsystemen, werk en werkplekken, etc) gebouwd voor de Neurotypische mens.
4. Wat betekent Neurodivers? (En hoe verschilt het van Neurodivergent?)
Neurodiversiteit is het concept dat verschillende Neurotypes een natuurlijke en waardevolle variatie zijn binnen de mensheid.
In plaats van Neurodivergentie als een afwijking of een stoornis te zien, erkent Neurodiversiteit dat verschillende breinen bestaan en dat deze diversiteit juist waardevol is. Een mooie vergelijking in deze zin vind ik een belangrijke gebeurtenis die in 1973, mijn geboortejaar, plaats vond. Er kwam een nieuwe editie uit van het Pyschiatrisch Handboek (de DSM) waarin homoseksualiteit niet meer als ziekte/ stoornis (homofilie), maar als seksuele diversiteit gezien werd. Bizar idee, toch? Dat een normale diversiteit als homoseksualiteit toen als stoornis gezien werd? Hopelijk gaat dit ook gebeuren voor onze Neurotypes. Dat we erkennen dat we allemaal neurodivers zijn en onze diversiteiten gevierd mogen worden, in plaats van als stoornis worden omschreven in Psychiatrische Handboeken.
💡 Een Neurodiverse groep = een groep met verschillende Neurotypes.
Bijvoorbeeld, als je een groep hebt waarin zowel autistische, ADHD’ers als Neurotypische mensen zitten, dan is dat een Neurodiverse groep.
💡 Maar: Een individu kan niet ‘Neurodivers zijn’, een groep wel! Je bent Neurotypisch of Neurodivergent, maar niet Neurodivers. De term ‘Neurodivers’ verwijst namelijk naar de diversiteit tussen verschillende breinen.
Samenvattend betekenen deze vier termen: |
|
| Neurotype: | Het soort brein dat je hebt (iedereen heeft een Neurotype). |
| Neurotypisch: | Mensen wiens brein binnen de neurologische norm valt. |
| Neurodivergent: | Mensen wiens brein afwijkt van de norm (zoals autisme, ADHD, dyslexie). |
| Neurodivers: | Het concept dat verschillende Neurotypes bestaan en waardevol zijn. |
Waarom is het belangrijk om dit te begrijpen?
Omdat deze termen vaak verkeerd worden gebruikt, wat kan leiden tot misverstanden. Veel mensen denken bijvoorbeeld dat ‘Neurotypisch’ betekent ‘geen mentale problemen hebben’ (wat niet klopt), of dat ‘Neurodivers’ betekent ‘een individu met een ander brein’ (terwijl het juist gaat over de diversiteit tussen verschillende neurotypes).
Door deze begrippen uit te leggen en helder te krijgen, kunnen we Neurodivergente mensen (zoals ikzelf) beter begrijpen, ondersteunen en erkennen als volwaardige, waardevolle individuen—zonder ‘ons’ te labelen als ‘afwijkend’ of ‘defect’.
Neurodivergentie is geen tekortkoming. Het is een andere manier van zijn. En dat mag gevierd worden.
Wil je meer lezen over neurodivergentie, ADHD, autisme en hoe ons brein werkt? Blijf dan hangen, want ik heb nog veel meer interessante blogs op de planning staan! 😍
Liefs, Tanja
p.s. Ik heb deze blog zelf geschreven, maar hulp gekregen van ChatGPT bij het goed omschrijven van deze termen. En de foto… ach… het Schaap doet ook gewoon z’n best moet je maar denken! 🙂
